SOA’s (seksueel overdraagbare aandoeningen) zijn besmettelijke ziekten die door onveilig vrijen kunnen worden overgedragen. Voorbeelden zijn onder andere chlamydia, gonorroe, syfilis, hiv en hepatitis B. Je kan een SOA hebben opgelopen zonder dat je klachten hebt. Je kan dan ongemerkt een ander besmetten. Sommige SOA’s hebben ernstige gevolgen als ze niet worden behandeld (bijvoorbeeld onvruchtbaarheid). Gelukkig zijn de meeste SOA’s goed te behandelen als je er op tijd bij bent. Aanvullende informatie over het ontstaan en risico’s van SOA’s en de betrouwbaarheid van SOA-testen kun je vinden op SOA Aids Nederland. Ook de richtlijnen van het Nederlandse Huisartsen Genootschap en de Nederlandse vereniging voor Medische Microbiologie bieden extra informatie aan.

Hoe ontstaan SOA’s?

SOA’s kunnen worden veroorzaakt door bacteriën, virussen, en parasieten. De overdracht kan plaatsvinden door contact met geïnfecteerd slijm / vocht vanuit de vagina of de penis, door geïnfecteerd (menstruatie) bloed of sperma. Je kan een SOA oplopen door onveilig vrijen met een besmet persoon als er contact is tussen de slijmvliezen van de penis, de vagina, de anus, of de mond. Bijvoorbeeld bij vaginale of anale seks (contact tussen penis en anus) zonder condoom, of bij orale seks (contact tussen mond en geslachtsdelen: pijpen of beffen) zonder condoom of beflapje. Sommige SOA’s zijn ook overdraagbaar via bloed, bijvoorbeeld via een onhygiënisch uitgevoerde tatoeage of piercing, of wanneer iemand het scheermesje of (bij drugsgebruik) naalden of spuiten van een besmet persoon gebruikt. Sommige SOA’s kunnen tijdens de zwangerschap of bevalling van moeder op kind worden overgedragen. Een SOA krijg je niet door uit het kopje van een ander te drinken, ook niet via een hoestbui, insectenbeet, een zwembad of een wc-bril.

 

Wat zijn mogelijke verschijnselen van een SOA?

Van sommige SOA merk je niets, of lange tijd niets. De volgende verschijnselen kunnen wijzen op een SOA:

Bij de vrouw:

• Ongewone vaginale afscheiding (overvloedig, geelgroen of sterk ruikend)
• Zweer(tjes), wratten, of branderige blaasjes op de schaamlippen en de vagina
• Vaginaal bloedverlies na geslachtsgemeenschap (contactbloeding) of tussen de menstruaties
• Pijn in de onderbuik

Bij de man:

• Zweer(tjes), wratten of blaasjes op de penis of eikel
• Pus of waterig vocht uit de plasbuis (druiper)

Bij beiden:

• Wratten of zweertjes bij de anus
• Pijnlijk (branderig) plassen
• Pijnlijke anus
• Opgezette klieren in de liezen
• Jeuk in het schaamhaar

Verhoogde kans op SOA’s

Per jaar lopen in Nederland ruim 100.000 mensen een SOA op en dat aantal neemt nog steeds toe. Sommige SOA’s komen in bepaalde groepen van de bevolking vaker voor dan in andere (risicogroepen). Wanneer jij of jouw partner tot een van deze risicogroepen behoort, heb je een verhoogde kans op bepaalde SOA’s. Het gaat hierbij alleen om een inschatting van de kans op SOA’s. Of je werkelijk een SOA oploopt, hangt ook af van je leefstijl (zoals veilig vrijen). Risicogroepen voor chlamydia, gonorroe en trichomonas zijn:

• Jongvolwassenen met heteroseksuele contacten
• Mensen met veel wisselende seksuele contacten
• Mensen met homo- of biseksuele contacten
• Mensen die al een SOA hebben (gehad)
• Mensen met een partner uit een risicogroep.

Betrouwbaarheid SOA Zelftesten

Onderzoek door SOA Aids Nederland (klik hier voor het volledige rapport “Soa-testen, zelf doen of laten (doen)?“) toont aan dat de meeste testsets voor thuisgebruik niet aan de wettelijke regels voldoen. Het is met deze testen niet in alle gevallen mogelijk om aan alle bovenstaande punten te voldoen en een betrouwbare SOA-test uit te voeren. Het gevolg is dat een zelf uitgevoerde thuistest eigenlijk geen zekerheid biedt of je SOA-vrij bent of niet, óf dat je onterecht denkt dat je een SOA hebt. Wat fout kan gaan met een zelftest voor SOA is o.a.:

• de verkeerde test wordt gekocht en uitgevoerd
• de test wordt te vroeg uitgevoerd (vanwege de incubatietijd of window-fase, voor meer informatie hierover verwijzen wij je door naar de richtlijnen van het Nederlands Huisartsen Genootschap.
• er wordt een fout gemaakt met het uitvoeren van de test
• de test-uitslag is onduidelijk en wordt fout of twijfelachtig afgelezen
• de informatie bij de test ontbreekt of is onduidelijk

Zoals blijkt uit het rapport van Soa Aids Nederland over SOA Zelf Tests, is een zelftest voor SOA niet betrouwbaar. Het grootste gevaar is dat je onterecht denkt dat je geen SOA hebt door een verkeerde test. Als je dan toch een SOA hebt en geen behandeling start, of je gaat dan vrijen zonder condoom, dan kunnen de gevolgen ernstig zijn.

Soa Aids Nederland, het expertisecentrum voor HIV, Aids en andere SOA, adviseert daarom om doe-het-zelfs tests voor SOA’s niet te gebruiken.

Wat is de betekenis van een positieve en negatieve test uitslag?

Onze SOA testen zijn PCR gebaseerd; dat betekent dat onze testen DNA aantoont van de micro-organismen. Deze PCR gebaseerde testen zijn zeer gevoelig (dat houdt in dat de testen de SOA aantonen die aangetoond moet worden ook bij kleine aantallen bacteriën) en zeer specifiek (de testen tonen aan wat ze moeten aantonen). Met andere woorden: een Chlamydia trachomatis test is alleen positief als het echt Chlamydia trachomatis is en negatief indien er geen sprake is van Chlamydia trachomatis, maar van bijvoorbeeld gonnorroe.

Alle PCR testen van de verschillende fabrikanten hebben een hoge sensitiviteit en specificiteit van vaak hoger dan 95% en 99% respectievelijk. Echter deze waarden hangen sterk af van de groep mensen die je onderzoekt (met of zonder klachten), van het risico dat iemand gelopen heeft en van het type klinisch materiaal waar je het op onderzoekt. Hiernaast worden de sensitiviteit en de specificiteit die aan een test worden toegekend ook beïnvloed door het aantal testen dat met elkaar is vergeleken (hoe meer testen in de vergelijking opgenomen worden hoe lager de sensitiviteit en specificiteit uiteindelijk worden van de eigen test) en de kwaliteit van de test waarmee men zijn eigen test vergelijkt. Tenslotte zijn CE-IVD en FDA goedgekeurde SOA testen internationaal gecertificeerd m.b.t. de kwaliteit van deze testen; dit in tegenstelling tot de zogenaamde in eigen beheer ontwikkelde testen ofwel “home-brew” testen genoemd.

Ons laboratorium werkt met CE-IVD gecertificeerde SOA  testen in een ISO gecertificeerd laboratorium waardoor we kwaliteit en professionaliteit kunnen garanderen.

De SOA testen van thuistesten.com hebben de volgende sensitiviteit en specificiteit:

	Sensitiviteit (in %)	Specificiteit (in %)
Chlamydia trachomatis	100 (99,4 – 100,0)* 97,4 (95,9 – 98, 4)**	99,8 (99,0 – 100,0)* 99,5 (98,5 – 99,9)**
Neisseria gonorrhoeae	100 (99,4 – 100,0)* 100 (99,4- 100,0)**	99,8 (99,1 – 100,0)* 99,8 (99,1 – 100,0)**
Trichomonas vaginalis	95,3(93,0 – 97,0)*	100 (99,0 – 100,0)*

*: percentages voor vagina swabs; **: percentages voor rectale swabs. Tussen haakjes staat de variatie van de sensitiviteit en van de specificiteit.

Uit bovenstaande gegevens blijkt dat er een uiterst kleine kans bestaat dat de uitslag van een SOA test van Thuistesten.com ten onrechte positief of negatief is. Mocht het in zo’n uitzonderlijke situatie toch gebeuren dan zou je bij een ten onrechte positieve uitslag toch worden behandeld. Meestal zijn dat korte ééndaagse kuren, die weinig tot geen bijwerkingen hebben.

Mocht het zo zijn dat er een ten onrechte fout negatieve uitslag uit de test komt dan volgt er geen behandeling en zou het theoretisch zo kunnen zijn dat het micro-organisme overgebracht kan worden op een andere partner. Daarom is het advies om zoveel mogelijk een condoom te gebruiken. Het kan ook voorkomen dat de klachten niet per sé veroorzaakt worden door een SOA; banale bacteriën kunnen in voorkomende gevallen vrijwel dezelfde klachten geven.

 

Ik wil toch liever eerst zelf een SOA test doen…

Kies dan voor de lab thuis testen voor SOA, zoals de SOA thuistest. Het verschil met thuistesten voor SOA is dat je een professionele SOA-test (anoniem) thuisgestuurd krijgt met duidelijke instructies erbij waarin staat wat je moet doen. De test stuur je daarna in een speciale retour box terug naar het laboratorium. Het laboratorium onderzoekt dan je test.

Je krijgt vervolgens online de uitslag, en indien er een SOA is, kun je vervolgens direct behandeld worden door je huisarts.

Op SOA testen?

Wanneer je nooit onveilig hebt gevreeën én geen klachten hebt die kunnen wijzen op een SOA, hoef je je niet te laten testen. Als je denkt dat je misschien een SOA hebt en daar zekerheid over wilt hebben, kun je je laten testen. Bijvoorbeeld als je tot een risicogroep behoort, als je verschijnselen van een SOA hebt, of als je onveilig hebt gevreeën.

Wat wordt getest?

Met de SOA-thuistest wordt getest op Chlamydia, Gonnorroe en Trichomonas. Dit zijn de meest voorkomende SOA’s in Nederland. Mocht je je zorgen maken dat je een andere SOA hebt opgelopen, raden wij je aan om contact op te nemen met je huisarts. De meeste SOA’s kunnen vanaf twee weken na besmetting met een test worden aangetoond. Soms kan dit eerder als je al verschijnselen heeft (bijvoorbeeld afwijkende afscheiding). Bij hiv is de test pas zinvol vanaf drie maanden na een mogelijke besmetting.

Stel je bent positief getest. Wat nu?

Als je positief hebt getest op chlamydia, gonnorroe, trichomonas, of HPV dien je je direct te melden bij je huisarts of een arts bij een SOA Poli om je SOA te verhelpen. Chlamydia, gonnorroe en trichomonas kunnen verholpen worden met een antibiotica kuur.

Partnerwaarschuwing

Indien je positief bent getest is het belangrijk dat je niet alleen je SOA laat behandelen, maar is het ook belangrijk om jouw seksuele partner(s) van de afgelopen 6 maanden (bij voorkeur de laatste 12 maanden) te waarschuwen ongeacht of ze wel of geen klachten ondervinden. Deze kunnen zich dan ook laten testen en eventueel laten behandelen.
Vind je het moeilijk om je partners te waarschuwen? Partnerwaarschuwing.nl is een website die je helpt bij het waarschuwen van je sekspartners. Dit kan je dit ook anoniem doen.

Vragen en extra informatie

Heb je nog vragen, kijk gerust rond in onze FAQ of neem contact met ons op!

*Wij gaan ten allen tijden zorgvuldig om met persoonlijke gegevens en wij waarborgen jouw anonimiteit.

Voor extra informatie kun je de richtlijn van de Nederlandse Vereniging voor Medische Microbiologie raadplegen.